Spot Borsa Hayali Neden Gerçekleşmedi?

Giresun’un “Fındık Altına Dönüşüyor” Projesi: Avrupa Birliği Destekli Büyük Umut, Sessiz Bir Gerçeklik

Ömür Yüksel

Siyaset Bilimci/Sosyolog

B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

2015 yılında dönemin Ticaret Borsası Başkanı Temel Yanıkoğlu tarafından duyurulan, Giresun Fındık Lisanslı Deposu ve Spot Borsası projesi yalnızca bir yatırım değil, yıllardır süregelen Giresun’un dünya fındık piyasasının merkezi olma hayalinin bir parçası, fındığımızı Hamburg Borsasında kurtarmanın bir simgesiydi.

Bir borsa kurulacağı, üreticinin buraya fındığını teslim ederek bir bono benzeri değerli kağıtla fiyatı uygun gördüğünde evinden bile satabileceği, isterse bu değerli kâğıdı teminat olarak gösterebileceği “fındıkta devrim niteliğinde” bir müjde olarak duyurulmuştu.

AB tarafından desteklenen “Rekabetçi Sektörler Programı” çerçevesinde, Giresun Fındık Lisanslı Deposu ve Spot Borsası Projesi, 512 proje arasından ilk 47 proje içine girerek 9,3 milyon avroluk hibe ile en büyük bütçeli girişim olarak öne çıkmıştı.

Dönemin “Fındık Altına Dönüşüyor” sloganıyla duyurulan proje o dönemde üreticinin nasıl korunacağı ve fındık piyasasında fiyat istikrarının nasıl sağlanacağını Bulancak İnece ve Merkez Boztekke köylerden başlayarak, Fiskobirlik’e kadar Giresun Ticaret Borsası’nın “AB Proje Geliştirme ve Uygulama Ofisi” tarafından bir dizi toplantı ile tek tek anlatılmıştı.

Projenin 2016 fındık sezonunda tam kapasiteyle faaliyete geçeceği duyurulmuş, Avrupa Birliği yetkilileri Giresun’a gelerek inşaatı yerinde incelemişti.

Her şey iyi gidiyordu…

Ve nihayet beklenen gün geldi.

10 Mart 2017’de kesin kabulü yapılan spot borsa, 08 Eylül 2017’de açılarak İLK ve SON kez ‘GONG’ çaldı.

Kaynaklara göre, Lisanlı Depo ve Spot Borsa yani GİFLİDAŞ’ ın ilk üç yılındaki toplam fındık alımı kapasitenin çok altında 32.570 ton olarak kayıtlara geçti.

2017’te “Dünyanın İlk Lisanslı Fındık Deposu ve Spot Borsası” olarak lanse edilen bu dev projeye sonrasında ne oldu?

Yıllar içinde, spot borsa ve lisanslı depo projesi gündemden yavaş yavaş silinirken, projenin fiziki altyapısında eksiklik olmamasına rağmen, tam anlamıyla devreye alınamadığı veya alınamadığını, işlemlerinin beklenen hacme ulaşmadığı ve spot borsa platformunun sürdürülebilir biçimde işletilemediği görüldü.

“Kapatıldı ya da hiç çalıştırılamıyor” veya depo + spot borsa projesi hayata geçirilmiş olsa da sistem beklendiği gibi etkin işlem hacmine ve sürdürülebilir seviyeye ulaşamadı veya katılım, lojistik, maliyet, kurumlar arası koordinasyon, tanıtım-güven eksikliği gibi etkenlerden çalışmıyor ve/veya çalıştırılamıyor olabilir gibi biraz daha iyimser seçeneklerin yanında; fındıkta daha karanfil sayılırken Alivre Satış yapmaya başlayan, Avrupalı alıcılardan fındık bedelini peşin olarak alan bazı tüccarlar böyle bir borsayı çalıştırmak istememiş olabilirler seçeneği de yabana atılır cinsten değil.

Bugün geriye dönüp baktığımızda, “fındık altına dönüşüyor” sloganıyla tanıtılan bu proje, Giresun’un ekonomik belleğinde yarım kalmış bir kalkınma hikâyesi olarak çoktan yerini almış gibi…