#Psikososyal Iyi Oluş

Her 5 Gençten Biri Ne Eğitimde Ne İstihdamda

İstanbul Bilgi Üniversitesi ve TÜBİTAK işbirliğiyle gerçekleştirilen "Türkiye’de NEET Gençler: Profil ve İyi Olma Hali Araştırması", ülkemizdeki gençlerin eğitim ve istihdam durumlarına ışık tutuyor. Buna göre, beş gençten biri ne eğitim alıyor ne de çalışıyor. Gençlerin yüzde 60’ı iş bulmada tanıdıklarının yardımıyla ilerlerken, çalışanların yüzde 65’i ayda 27 bin TL’nin altında kazanca sahip. Ayrıca, yüzde 72’si borçlu ve yüzde 68’i daha iyi iş imkanları için yurt dışına gitmek istiyor. TÜBİTAK 2519 – COST Çalışma Grubu Destek Programı tarafından desteklenen "Türkiye’de NEET Gençler: Profil ve İyi Olma Hali Araştırması" kapsamında elde edilen veriler, santralistanbul Kampüsü'nde düzenlenen toplantıda açıklandı. Fraktal Araştırma tarafından 10 Mayıs-2 Haziran 2025 tarihleri arasında Türkiye genelinde 29 ilde yapılan saha çalışması, İstanbul ve Çukurova’da gerçekleştirilen derinlemesine görüşmeler ve çeşitli çalışmalar ile 18-29 yaş aralığında 2.403 gençle yapıldı. Araştırmada gençlerin iyi olma hali, "maddi durum", "eğitim", "sağlık ve psikososyal iyi oluş", "aile", "siyasal, sivil katılım, güven ve faillik" gibi boyutlarda değerlendirildi. Projenin kapanış toplantısı, İstanbul Bilgi Üniversitesi'nden Prof. Dr. Emre Erdoğan, Prof. Dr. Pınar Uyan Semerci, Doç. Dr. Başak Akkan, Dr. Öğr. Üyesi Tuğçe Erçetin Sabuncu ve doktor adayı Birnur Kafalı Eyolcu’nun katılımıyla gerçekleşti. Kadınların işgücüne katılamaması ailevi yükümlülüklerden kaynaklanıyor 18-29 yaş aralığındaki gençlerin yüzde 54’ü işsizken, toplumsal cinsiyet farkı bu durumu derinleştiriyor. Erkeklerin yüzde 63’ü işbulabilirken, kadınlarda bu oran yüzde 28’e düşüyor. Kadınların işgücüne katılmamasının en büyük nedenlerinden biri "ailevi sorumluluklar" olarak ortaya çıkıyor. Çalışamayan kadınların yüzde 29,2’si ev içi sorumluluklar yüzünden iş gücünde yer alamazken, aynı sebeple işgücüne katılamayan erkekler sadece yüzde 1 oranında. İşe giriş için 'tanıdık' desteği şart Gençler, iş arama sürecinde ağırlıklı olarak tanıdıklarının desteğini alıyor. Yüzde 45,6’sı arkadaş veya akraba vasıtasıyla iş bulurken, yalnızca yüzde 8,9’u dijital platformlar aracılığıyla iş bulabiliyor. Küçük işletmelerde uzun çalışma saatleri Araştırma, gençlerin çoğunlukla mikro ve küçük ölçekli şirketlerde çalıştığını gösteriyor. Gençlerin yüzde 85’i, 50’den az çalışanı olan iş yerlerinde istihdam ediliyor ve hizmet sektöründe ağırlıklı olarak satış danışmanı, garson veya kasiyer pozisyonlarında yer alıyor. Çalışan gençlerin yüzde 58’i günde 9 saatten fazla çalışırken, yüzde 66,8’i haftada 6 gün, yüzde 8,3’ü ise haftanın her günü çalışıyor; haftada 5 gün çalışan gençlerin oranı yüzde 18. Gençlerin yüzde 65’i 27 bin TL’nin altında kazanıyor Araştırma, gençlerin ekonomik sıkıntılarını vurguluyor. Katılımcıların yüzde 65’i ayda 27 bin TL’nin altında, yüzde 35’i ise 9 bin TL’nin altında kazanıyor. Yüzde 42,3’ü gelirinin "yetersiz" olduğunu belirtirken yüzde 44,6’sı "ihtiyaçlarını karşılamaya yettiğini" ifade ediyor. Gelir eksikliği, gençleri borçlanmaya zorluyor ve sadece yüzde 28,3’ü borçsuz durumda. Çalışanların yüzde 8,2’si borçsuzken, yüzde 40,5’i kredi kartı borcu, yüzde 25,3’ü taksitli borç ve yüzde 18,7’si ihtiyaç kredisi borcu altında. Gençlerin çoğunluğu mevcut mali durumlarından memnun değilken, "çok memnunum" diyen oranı ise yüzde 6,3’te kalıyor. Gençler diplomanın yeterliliğine inanmıyor Gençler arasında eğitimin iş imkanları ile bağdaşmadığına dair yaygın bir güvensizlik var. Katılımcıların yalnızca yüzde 38,7’si eğitimin kendilerini "hayata hazırladığını" düşünürken, yüzde 36,2’si bu eğitim sayesinde iyi bir iş bulabileceğine inanıyor. Diğer bir yüzde 36,4’lük grup ise bu görüşe katılmıyor. Özellikle işsiz ve aile yükümlülüğü olan gençlerde eğitime güven dip seviyede. Gelecek umudu yurt dışı hayaliyle şekilleniyor Mevcut eğitim ve ekonomik yapıdan umudunu kesmiş gençler, yurt dışına yerleşmeyi çıkış yolu olarak görüyor. Katılımcıların yüzde 67,8’i daha iyi iş imkanları için yurt dışına gitmek isterken, yüzde 36’sı Türkiye’de geleceğini göremediği ve yüzde 28,9’u ülkenin kötüye gittiğini düşündüğü için yurt dışını seçiyor. Gençler sadece ekonomik sebeplerle değil, sosyal ve siyasi sebeplerle de ayrılmayı düşünüyor; yüzde 22,5’i "daha fazla kişisel özgürlük", yüzde 6’sı ise "düşünce özgürlüğü eksikliği" nedeniyle yurt dışına yerleşmek istiyor. Ancak bu istek henüz net bir plan haline gelmemiş durumda. Yalnızca yüzde 8’i "kesinlikle gitmeyi düşündüğünü" ifade ederken, yüzde 56,4’ü yurt dışını muhtemel görmüyor. Psikolojik yorgunluk yaygın sorun Gençlerin sağlık ve özellikle psikososyal durumları kaygı verici. Yüzde 36,6’sı sık sık "bitkin hissettiğini", yüzde 33,5’i "uykusuzluk çektiğini" ve yüzde 29,2’si "mutsuz olduğunu" ifade ediyor. Bu veriler, gençlerin çoğunun stresli bir yaşam sürdüğünü ve dinlenemediğini ortaya koyuyor. Psikolojik yorgunluk ve tükenmişlik en çok işsiz gençlerde gözlemleniyor. Gençler siyasal katılımda oyla aktif, STK’larla mesafeli Gençler arasında siyasal ve sivil katılıma ilişkin çarpıcı veriler öne çıkıyor. Gençlerin yüzde 79,9’u siyasal katılımı oy vererek gerçekleştirirken, siyasete üye olanların oranı yüzde 6,8’de kalıyor. Sivil toplum kuruluşlarına ilgisizlik ise yüzde 9,3 oranında üyelik ve yüzde 11,4 oranında düzenli gönüllülükle sınırlı. Gençler, daha çok bireysel eylem biçimlerini tercih ediyor, bu eğilim ise yüzde 28-29 oranlarında boykot veya çevrimiçi protestolarla kendini gösteriyor. NEET gençler umutsuz bir döngüde Araştırma bulguları Nisan-Temmuz 2024'te İstanbul ve Çukurova'da yapılan yüz derinlemesine mülakatları ve odak gruplarını da kapsıyor. NEET gençlerin deneyimleri "beklemede olmanın" getirdiği zorluklar ve tecrübe eksikliğine odaklanıyor. Bu görüşmeler, NEET grubunun tükenmişlik ve topluma aidiyet duygusunun zedelendiğini ortaya koyuyor. Gençlerin topluma güveni zedelenmiş Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Emre Erdoğan, araştırmanın bulgularını değerlendirirken, gençlerin topluma güven duymasında ciddi bir düşüş olduğunu belirtti. "Gençler arasındaki yaygın 'anomi'—toplumsal kuralsızlık ve güvensizlik—çarpıcı bir bulgu olarak dikkat çekiyor. Kurumlara güvenin düşük, liyakat algısının zayıf olması gençler arasında yaygın bir 'hınç' duygusunu tetikliyor." şeklinde konuştu. Gençlerin yaşam memnuniyeti düşük seyrediyor ve adaletsizlik algısı bu memnuniyetsizliği artırıyor. Prof. Dr. Erdoğan, "Gençler, ekonomik güvence kadar adaletli bir toplum arayışında." ifadesiyle konunun önemine dikkat çekti. Öneriler paylaşıldı Araştırma ekibi, elde edilen bulgular ve paydaşlarla gerçekleştirilen çalıştaylar doğrultusunda çeşitli politika önerilerini duyurdu. Gençlere yönelik gelir destekleri, sanatsal, sportif ve kültürel etkinliklere erişim için ulaşım desteği sağlanması ve barınma gibi finansal desteklerin sunulması önerildi. Eğitim sisteminin beceri ve deneyim kazandıracak şekilde yeniden yapılandırılması gerektiği vurgulandı. Ailelerin, özellikle kadınların üzerindeki bakım yükünü hafifletmek için devlet ve yerel yönetimlerin etkin rol alması gerektiğinin altı çizildi. Gençlerin psikososyal iyiliği için okullardaki rehberlik hizmetlerinin güçlendirilmesi ve gençler için güvenli sosyal alanların artırılması önerildi. Kaynak: (KAHA) Kapsül Haber Ajansı